Nedavno je američka carina obavestila izdavačku kuću Top Shelf (inače jednog od vodećih izdavača i distributera alternativnog stripa), da je došlo do zaplene poštanske pošiljke u kojoj su se nalazili primerci slovenačkog časopisa Stripburger. Zaplene je obrazložena činjenicom da su u dva primerka ovog lista pronađeni stripovi koji, prema proceni carinskog službenika, predstavljaju “ očigledno piratizovanje materijala koji je podložan zakonu o autorskim pravima”. Prva sporna strip storija, pod nazivom “Moj stub”, objavljena je na srpskom jeziku, i delo je beogradskog strip crtača Bojana Redžića – Redže. Na svega nekoliko sličica, u okviru priče koja zauzima osam stranica lista, pojavljuju se likovi iz popularnog stripa “Peanuts” (Čarli Braun), među kojima i Snupi, kojeg je autor prikazao kako, baš u skladu sa svojom psećom prirodom, urinira stub od dalekovoda oko kojeg se pri;a vrti. U pitanju je izdanje Stripburgera iz 1994. godine, a koje je bilo poslato kao poklon američkom izdavaču, zajedno sa primercima seta od dvanaest mini stripova “Miniburger”, koji nije bio sporan (a u kojem su, slučajno, takođe bili zastupljeni neki od strip crtača iz Srbije i Crne Gore, što nije čudno s obzirom da ovdašnji crtači već godinama uspešno sarađuju sa ljubljanskim izdavačem). Ina če, Bojan Redžić je objavio nekoliko albuma u našoj zemlji -- šira publika ga možda zna i po šaljivim dopisnicama koje je dizajnirao, a koje su bile distribuirane na poštanskim šalterima. Strip storija «Moj stub» je objavljena i u autorovoj kolekciji stripova «Antikviteti», inače Redžić je u međuvremenu napustio strip, i trenutno živi i radi u Kanadi.

Druga storija koja je u američkoj zapleni označena kao problematična je delo poznatog američkog strip crtača Petera Kupera, objavljeno u Stripburgeru br. 37, aprila 2004. U priči naslovljenoj “Richie Bush”, Kuper je satirički prikazao članove američkog kabineta (uključujući i samog Predsednika Buša, razume se) kao izvitoperenu verziju junaka iz dečijeg stripa “Richie Rich” (prema strip serijalu izdavačke kuće Harvey Comics, proslavljene stripovima i animiranim filmovima o Kasperu, Dobrom Duhu). Priča je prvobitno bila objavljena u obliku mini stripa, kojeg je moguće nabaviti u bolje opremljenim strip prodavnicama u Americi, kao i u njujorškom strip časopisu World War 3 Illustrated (Treći svetski rat u slikama), čiji je Kuper urednik, i nijedno od ova dva izdanja nije naišlo na reakciju državnih službi. Reprint ovog stripa, objavljen u ljubljanskom časopisu, međutim, očito je zapao za oko “Ilije Čvorovića” sa američke carine, tako da je Top Shelf bio prisiljen da pokrene pravni postupak po ovom pitanju. Slučaj je dobio na publicitetu već i zbog toga što je o čitavoj stvari Peter Kuper (inače poznat po svojim politički angažovanim radovima) diskutovao na radio emisiji Deadline Live, koju prenose radio stanice na čitavom području SAD.

Ovo, razume se, nije prvi put da američki (kao i jednako “ozloglašeni” kanadski carinici) zaplenjuju pošiljke sa stripovima koje procene “nedoličnim”, “pornografskim”, ili, kao u ovom slučaju, “spornim po zakonu o autorskim pravima”. Postoji čak i organizacija Fond za pravnu zaštitu strip produkcije (CBLDF), koja se već godinama bavi ovakvim pitanjima, i oni su se oglasili povodom “slučaja Stripburger”, izjavivši da je“ carinska služba prekoračila svoja ovlašćenja”. Takođe, istaknuto je da “navedeni stripovi ne izlaze iz prihvatljivih granica parodije, tako da nije verovatno da bi čitaoci mogli da taj sadržaj zabunom prepoznaju kao dela koja su zaštićena zakonom o autorskim pravima”.

Nakon svega, čitav slučaj je bez sumnje doprineo da se o časopisu Stripburger još više čuje u Americi – oni su, pre neku godinu, na najznačajnijem evropskom strip festivalu u francuskom gradu Angulemu već poneli laskavu titulu “najboljeg fanzina”.

Što se birokratije na američkoj carini tiče, kao što reče jedan od prekobarskih strip poslenika, “ dobro je da su naučili da prepoznaju strip junake, ali možda bi bilo previše da još znaju da raspoznaju parodiju”.

Saša Rakezić